رشته ژنتیک پزشکی/ ژنتیک انسانی و منابع آزمون دکتری

رشته ژنتیک پزشکی/ ژنتیک انسانی و منابع آزمون دکتری

رشته ژنتیک پزشکی شاخه ای از پزشکی است که شامل تشخیص و درمان اختلالات ارثی است.

رشته ژنتیک پزشکی با ژنتیک انسانی متفاوت می باشد که این تفاوت در این است که ژنتیک انسانی یک زمینه از تحقیقات علمی می باشد که می تواند با درمان بیماری ها ژنتیکی در ارتباط باشد یا خیر، در حالیکه ژنتیک پزشکی به زمینه ای از پزشکی اطلاق می شود که از در آن از علم ژنتیک برای مراقبت های پزشکی استفاده می شود.

برای مثال ممکن است تحقیقات در مورد دلایل و توارث اختلالات ژنتیکی هم در زمینه ژنتیک پزشکی در نظر گرفته شود هم ژنتیک انسانی اما تشخیص، مدیریت و مشاوره به افراد دچار اختلالات ژنتیکی یا نگران از این اختلالات به عنوان بخشی از ژنتیک پزشکی در نظر گرفته می شود.

رشته ژنتیک پزشکی بخش های متفاوتی از جمله عملکرد بالینی پزشکان، مشاوران ژنتیک و تغذیه، بخش های تشخیصی آزمایشگاهی تشخیصی ژنتیکی را در گیر می کند. مثال های شرایطی که در حیطه عملکردی ژنتیک پزشکی در بخش درمان قرار می گیرند.

•  اختلالات و بدشکلی های مادرزادی
• عقب ماندگی ذهنی
• اوتیسم و اختلالات میتوکندریایی
• بدشکلی های اسکلتی
• اختلالات بافت همبند
• ژنتیک سرطان، تراتوژن ها
• تشخیص های پیش از تولد

اهمیت ژنتیک در بیماری های شایع به صورت فزاینده ای در حال مشخص شدن می باشد. ژنتیک به همراه برخی از سایر تخصص های پزشکی در حال ایجاد پیشرفت های شگرف در مشخص سازی روند ها و دلایل بیماری های عصبی، هورمونی، قلبی عروقی، ریوی، چشمی، کلیوی، اعصاب و روان و اختلالات جلدی می باشند.

وضعیت این رشته در ایران

در کشور ما تخصص ژنتیک پزشکی به عنوان یکی از تخصص های بالینی در مقطع دکتری تخصصی در برخی از دانشگاه های علوم پزشکی کشور همچون، علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی، علوم پزشکی تربیت مدرس، علوم بهزیستی و توانبخشی، علوم پزشکی مشهد و علوم پزشکی اصفهان ارائه می شود.

در کشور ایران ژنتیک انسانی فقط در مقطع کارشناسی ارشد ارائه می شود و برخلاف برخی از کشورهای دنیا این رشته در مقطع دکتری ارائه نمی شود. کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی نزدیکترین رشته مقطع به دکتری تخصصی ژنتیک پزشکی می باشد که هر دو نیز توسط دانشگاه های تحت نظارت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ارائه می شوند.

از نظر وضعیت بازار کار و آینده شغلی دکتری تخصصی این رشته می توان آینده شغلی این رشته در سه بخش مجزاتعریف کرد.

فارغ التحصیلان این رشته می توانند به عنوان عضو هیت علمی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور مشغول به کار بشوند همچنین به واسطه دارا بودن شماره نظام پزشکی این فارغ التحصیلان می توانند در بخش مشاوره ژنتیک به خدمت مشغول شوند همچنین امکان عهده داری مسئولیت فنی آزمایشگاه های تشخیصی ژنتیک نیز برای فارغ التحصیلان این رشته فراهم می باشد.

همچنین قابل ذکر است در برهه از سال ۱۳۹۵ مشکلاتی در روند صدور نظام پزشکی برای فارغ التحصیلان دکتری تخصصی ژنتیک پزشکی از سوی سازمان نظام پزشکی به وجود آمد که خوشبخانه با پیگیری های انجام شده این مشکلات نیز برطرف شده است و فارغ التحصیلان این رشته همچون روند گذشته در حال اخذ شماره نظام پزشکی و عضویت در این سازمان می باشند. و علاقمندان به این رشته می توانند با خیالی آسوده تر به تحصیل این رشته قدم بگذارند.

برنامه آموزشی در دوره دکتری رشته ژنتیک پزشکی

شورای عالی برنامه ریزی در چهل و یکمین جلسه مورخ ۱۷/۹/۸۸ بر اساس طرح دوره دکتری ژنتیک پزشکی که توسط هیأت ممتحنه و ارزشیابی رشته ژنتیک تهیه شده و به تأیید دبیرخانه شورای آموزش علوم پایه پزشکی، بهداشت و تخصصی رسیده است، برنامه آموزشی این دوره را در سه فصل (مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس) به شرح پیوست تصویب کرده و مقرر می دارد:

ماده ۱: برنامه آموزشی دوره دکتری ژنتیک پزشکی از تاریخ تصویب برای کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور که مشخصات زیر را دارند لازم الاجرا است.
دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی که زیر نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اداره می شود.
مؤسساتی که با اجازه رسمی وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی و بر اساس قوانین، تأسیس می‌شوند و بنابراین تابع مصوبات شورای عالی برنامه‌یزی علوم پزشکی می‌باشند.
مؤسسات آموزش عالی دیگر که مطابق قوانین خاص تشکیل می‌شوند و باید تابع ضوابط دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران باشند.

ماده ۲: از تاریخ ۱۷/۹/ ۸۸ کلیه دوره‌های آموزشی و برنامه‌های مشابه مؤسسات آموزشی در زمینه دکتری ژنتیک پزشکی در همه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مذکور در ماده ۱ منسوخ می‌شوند ودانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی یاد شده مطابق مقررات می‌توانند این دوره را دایر و برنامه جدید را اجرا نمایند.

ماده ۳: مشخصات کلی و برنامه درسی و سرفصل دروس دوره دکتری Ph.D) ) ژنتیک پزشکی در سه فصل جهت اجرا ابلاغ می‌شود.

اهداف کلی رشته رشته ژنتیک پزشکی

اهداف کلی رشته رشته ژنتیک پزشکی مشتمل بر موارد زیر می باشد:
تربیت نیروی انسانی کارآمد در زمینه‌های آموزش مفاهیم ژنتیک پزشکی و نظریه‌پردازی علمی، پژوهش‌های کاربردی و بنیادی ژنتیکی و ارائه خدمات تشخیصی و پیشگیری.
ظرفیت‌سازی و فراهم کردن بستر مناسب و ایجاد زیر ساخت‌های لازم برای ژنتیک پزشکی با توجه به اهداف راهبردی رشته به‌ویژه در عرصه‌های پیشگیری، مشاوره، تشخیص آزمایشگاهی بیماری‌های ژنتیکی
ایجاد تعامل بیش از پیش بین ژنتیک پایه و بالینی
تقویت تفکر استدلالی و خلاق و رشد شخصیتی و کسب شایستگی حرفه‌ای و اجتماعی دانش آموختگان

شرایط و نحوه پذیرش دانشجو

داشتن دانشنامه کارشناسی‌ارشد یا بالاتر در رشته ژنتیک، بیوشیمی، ایمنی‌شناسی و زیست‌شناسی ( گرایش‌های علوم سلولی و مولکولی ، ژنتیک و بیوشیمی )

بیوتکنولوژی پزشکی یا دکترای عمومی گروه پزشکی (پزشکی- دندانپزشکی- دامپزشکی- داروسازی)

یا متخصصان رشته‌های مختلف پزشکی – دکترای حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی از یکی از دانشگاه‌های معتبر داخل یا خارج کشور که حسب مورد به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسیده باشد.

رشته ژنتیک پزشکی/ ژنتیک انسانی و منابع آزمون دکتری

دروس امتحانی، ضرایب، منابع | رشته ژنتیک پزشکی/ ژنتیک انسانی و منابع آزمون دکتری

ژنتیک پزشکی و بالینی (۲/۵)

– اصول ژنتیک پزشکی امری ۲۰۱۷
– مقدمه‏ ای بر کلونینگ ژن (کلون سازی) و آنالیز DNA براون ۲۰۱۶
– ژنتیک و ژنومیک در پزشکی استراخان ۲۰۱۸
– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد اول – ترجمه
– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد دوم – ترجمه
– Human Molecular Genetics
– چکیده و نکات کلیدی زیست شناسی سلولی مولکولی و ضروریات مهندسی ژنتیک
– مجموعه سوالات طبقه بندی شده زیست‌شناسی سلولی، مولکولی و مهندسی ژنتیک
– سوالات طبقه بندی شده ارشد و دکترای ژنتیک انسانی و پزشکی ( ۸۴ تا ۹۶ )
– IQB ژنتیک (همراه با پاسخنامه تشریحی)

سیتوژنتیک پزشکی (۱/۵)

– اصول سیتوژنتیک بالینی – گرسن جلد اول
– اصول سیتوژنتیک بالینی – گرسن جلد دوم
– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد اول
– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد دوم
– Human Molecular Genetics

ژنتیک مولکولی و بیوشیمیایی (۲)

– اصول ژنتیک پزشکی امری ۲۰۱۷
– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد اول
– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد دوم
– ژنوم ۴
– Human Molecular Genetics

مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی (۲)

– بیوتکنولوژی مولکولی -اصول و کاربرد DNA نو ترکیب (جلد ۱)
– بیوتکنولوژی مولکولی -اصول و کاربرد DNA نو ترکیب (جلد ۲)
– مقدمه‏ ای بر کلونینگ ژن (کلون سازی) و آنالیز DNA براون ۲۰۱۶
– چکیده و نکات کلیدی زیست شناسی سلولی مولکولی و ضروریات مهندسی ژنتیک

ژنتیک سرطان (۱)

– اصول ژنتیک پزشکی امری ۲۰۱۷

ژنتیک جمعیت (۰/۵)

– ژنتیک مولکولی انسانی استراخان – جلد دوم (فصل ۱۴ و ۱۵)
– اصول ژنتیک پزشکی امری ۲۰۱۷ (فصل جمعیت)

ژنتیک ایمنی (۰/۵)

– اصول ژنتیک پزشکی امری ۲۰۱۷
– ایمونولوژی سلولی و مولکولی ابوالعباس ۲۰۱۸
– ژن ۱۱ (XI) لوین – جلد دوم (فصل ۱۷)